Spacerniak

Od Placu Konstytucji do Zbawixa

Czyli powrót na Marszałkowską. Dzisiaj krótki odcinek po wschodniej stronie, między Piękną a Mokotowską. I dwoma tytułowymi placami. Mieszanka socrealizmu i przedwojennej Warszawy, przeplatana współczesnym luksusem.

Anioł podtrzymujący balkon kamienicy Pawła Tuskiera na Mokotowskiej.

Trzy różne balkony do wyboru. Neorenesansowa kamienica Cechu Mularzy Chrześcijańskich na Mokotowskiej.

Pałacyk Cukrowników – siedziba Instytutu Adama Mickiewicza na Mokotowskiej.

Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy na Koszykowej.

Nowy gmach biblioteki (wraz z sąsiadującą kamienicą).

Zbiory biblioteki liczą ok. 1,5 mln woluminów, co czyni ją jedną z największych bibliotek publicznych w Polsce.

I tu małe a propos:

Przeczytałam ostatnio książkę o książce, czyli „Historię książki. Od glinianych tabliczek po e-booki” Rodericka Cave’a i Sary Ayad (Wydawnictwa Arkady). Wbrew podtytułowi autorzy dopatrują się początków „czytelnictwa” już w naskalnych malowidłach naszych praprzodków. I prowadzą nas dalej, przez… kości pawiana, leszczynowe patyczki, gliniane tabliczki, inkaskie kipu (supełki na kolorowych sznurkach), egipskie papirusy, skorupy żółwia, bambusowe listewki, liście palmowe, papierowe i pergaminowe zwoje oraz pierwsze książki w formie kodeksów (czyli formie znanej nam dzisiaj), najpierw manuskryptów, a potem drukowanych, aż po wspomniane e-booki. Poznajemy różne techniki drukarskie i ilustratorskie, dowiadujemy się, kiedy powstała pierwsza książka kucharska, pierwsze mapy świata, pierwszy atlas anatomiczny, książka z dowcipami, zapisy nutowe, pierwsze interwencje cenzury, encyklopedie i słowniki, książki dla dzieci, wykresy statystyczne i pierwsze „pornosy”, pierwsze książki dla niewidomych, pierwsza książka ilustrowana fotografiami, pulp fiction, przewodnik turystyczny itd., itd. Jest o książkach najpiękniejszych i najbardziej poczytnych, „dla ludu”. Jest o książkach na kościelnym indeksie, książkach palonych, książkach wydawanych w podziemnych drukarniach w czasie II wojny światowej (wątek polski), a także o pamiętnikach pisanych odręcznie przez ukrywających się Żydów. Jest o nanotechnologicznej Biblii na główce szpilki i książce w formie papierowego dwudziestościanu. Wszystko bogato ilustrowane, ale – niestety – moim zdaniem nieco drętwo napisane. Ale dla miłośników książek oraz tych, którzy edytorstwem się interesują (a jako absolwentka podyplomowego studium tegoż edytorstwa zapewniam, że jest to fascynująca dziedzina nauki) na pewno ciekawe.

A jeśli nie – można pójść do biblioteki, np. tej na Koszykowej, i wypożyczyć sobie jeden z tych 1,5 miliona woluminów – taki, który będzie nam bardziej pasował.

Po tym małym wtręcie bibliologicznym wracamy do spaceru.

Nowy budynek biblioteki to niejedyna nowoczesna nieruchomość w tej okolicy. Na zdjęciu powyżej penthouse na Pięknej.

Ale od Marszałkowskiej króluje socrealizm…

…czyli jedność robotniczo-chłopska.

A kiedy zadrzemy głowę…

…albo grupkę sportowców w otoczeniu zwierzyny leśnej.

I na zakończenie:

Smutne urodziny

Smutne, bo przygaszone umierającymi zwierzętami. W cieniu wojny, w cieniu śmierci. Nadchodząca wiosna nie budzi nadziei, choć zbliża się jak gdyby nigdy nic, jakby nic się nie stało, obojętna na całe to ludzkie i nieludzkie cierpienie. Jedne zwierzęta umierają, inne budzą się do życia. Rośliny jeszcze nieśmiało, tu kępka świeżej trawy, skrupulatnie zrywana, tam jakieś pędy, pędziki, bazie, żółci się dereń. Za chwilę wszystko wybuchnie – zielenią, kwiatami, świergotem i krzątaniną ptasią, jakże niestosownie w zaistniałych okolicznościach. Zaraz – kto tu jest niestosowny? Przyroda budząca się do życia czy dwunogi rozjeżdżające ją gąsienicami, rozrywające bombami, rozszarpujące się nawzajem na strzępy? Homo sapiens. Zakała tej planety.

Luty

A jeszcze kilka dni temu myślałam, że będę mogła dziś napisać: jak to dobrze, że ten „ciężki” miesiąc się już skończył…

Co przyniesie marzec – strach pomyśleć.

Potok Służewiecki

Follow the course of a burn.

Dzisiaj pierwszy spacer po długiej przerwie, tak więc musiał być długi. Oderwałam się od komputera, telewizora i płynących z nich przygnębiających wieści i ruszyłam szlakiem kolejnego warszawskiego potoku, tym razem naziemnego (przynajmniej w przeważającej części). Zaczęłam mniej więcej w połowie jego biegu.

Potok Służewiecki jeszcze niedawno nazywany był Smródką, jednak dzisiaj raczej nie śmierdzi, choć do czystości też mu daleko. Płynie z Ochoty przez Mokotów, Ursynów i Wilanów i wpada do rzeczki Wilanówki (na chwilę przed jej wpadnięciem do Wisły). Przez większość biegu nie płynie przez jakieś szczególnie atrakcyjne rejony, ale ma swoje momenty.

Miejsce, w którym Potok wypływa spod ul. Rzymowskiego do Stawu Służewieckiego.

Przedtem płynie przez pewien czas przez zamknięty teren Wyścigów Konnych, obok murów aresztu śledczego na Służewcu, pod płytą lotniska na Okęciu… Czyli odwiedza dość interesujące, ale trudno dostępne miejsca.

Staw Służewiecki, zrewitalizowany jakiś czas temu. Przez wiele lat był całkowicie zarośnięty.

…a także własną elektrownię wodną (o mocy 3 kW). Taka ilość prądu pozwala na zasilenie ok. 50 lamp LED.

Pracująca turbina jest dobrze widoczna, niestety na zdjęciu ginie w mroku prawej komory.

Tuż obok biegnie jedna z najbardziej zakorkowanych ulic stolicy. Tymczasem tutaj cisza i spokój. Krajobraz niemalże sielski.

Pozostałości dawnej wsi Służew – ruiny jednego z gospodarstw przy ul. Tarniny (po której została właściwie jedynie nazwa).

Łabędzie na jednym z licznych stawów nieopodal potoku.

Za Dolinką potok ostro zakręca i zaczyna płynąć przez Stary Służew, obok ulicy Przy Grobli, którą spacerowałam w listopadzie, a potem znów zakręca i płynie wzdłuż ul. Arbuzowej.

Przy tej ulicy charakterystyczne są mostki, którymi co kilkadziesiąt metrów wjeżdża się w kolejne przecznice, a czasem wprost na posesje.

…a czasem pewnie wprost do potoku, stąd ten oto znak drogowy, dość rzadko spotykany w Warszawie.

Ul. Arbuzową docieramy do Al. Wilanowskiej i Miasteczka Wilanów, zwanego też czasem „lemingowem”. W oddali Świątynia Opatrzności, zwana też czasem „wyciskarką do cytryn”.

Chodziłam do liceum w Wilanowie i pamiętam czasy, kiedy w tym miejscu rosła kapusta. (Choć teraz też czasem spotkać można kapuściane głowy).

Ej, zakochani, tu nie o to żelastwo chodzi…

Żeby zobaczyć, gdzie dalej płynie Potok Służewiecki, trzeba wykupić bilet.

…ponieważ w tym miejscu, zupełnie bez biletu, wpływa on na teren Królewskich Ogrodów przy Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie.

Tak, tak, nieważne, jak się zaczyna – ważne, jak się kończy. Potok Służewiecki kończy w królewskim stylu, płynąc przez park krajobrazowy południowy królewskich ogrodów.

Jeszcze efektowna kulminacja w postaci kaskady…

Potok wypływa potem jeszcze z Jeziora i w postaci Kanału Sobieskiego wpada do Wilanówki, ale tam już nie da się dotrzeć od strony parku. Zresztą po tylu kilometrach pieszej wędrówki nie miałabym już na to siły.

Pałac i jego ogrody to oczywiście temat na osobny spacer.

Krokus

Draw a ~~snowdrop~~ crocus.

Przebiśniegi rysowałam w ubiegłym roku, więc w tym – inny wiosenny kwiatek. Nie z natury co prawda, bo jeszcze nie kwitną.

***

No i mamy wojnę. W zimowym „Przekroju”, poświęconym w dużej części Rosji, znalazłam tekst, który trochę rozjaśnia, skąd się to wszystko bierze.

W podstawówce, chyba w czwartej klasie, poszedłem do biblioteki i wypożyczyłem Opowieści niesamowite z prozy rosyjskiej. Zbiór historii grozy opartych na źródłach ludowych – od Mikołaja Gogola po Antoniego Czechowa. Zapamiętałem np. historię o wiju. Przypominam sobie teraz, jak panie bibliotekarki narzekały: „Że też wam każą czytać te okropieństwa”. Byłem zdziwiony tą rusofobią, tak jak do dziś zdziwieni są nią Rosjanie. Oni do końca nie pojęli, skąd się ona u nas wzięła. Zawsze mnie pytali: „Dlaczego wchodzicie do NATO, przecież my was zawsze chroniliśmy? Nawet nasze wojska u was były”. Ich perspektywa jest zupełnie inna niż nasza; duża część ludzi naprawdę wierzy, że te wojska były po to, aby nas chronić. […]

Po 2014 r. ludzie, których dobrze znam, którzy mieli liberalne poglądy – oczywiście jak na Rosję, bo tam trzeba robić to samo zastrzeżenie co u nas, w końcu w Polsce liberałowie też nie mają wiele wspólnego z francuskimi czy hiszpańskimi – łapali mnie za rękę i mówili: „Co wy, Polacy, robicie z Ukrainą, powiedzcie, że jesteście za federalizacją Ukrainy”. Okazało się, że ludzi ogarnęła mocarstwowa gorączka. Część intelektualistów, którzy się temu nie poddali, nazywała to gwałtem emocjonalnym i propagandowymi nalotami dywanowymi. Nastał czas wielkiej mobilizacji, kiedy ludzie dołączyli do chóru, jak u Bułhakowa. Pamiętam tę euforię „krymnaszyzmu”. Ten moment, gdy wszyscy na ulicach, na ciężarówkach, w tramwajach zaczynali śpiewać jednym głosem. Wtedy zdałem sobie sprawę, że to, co on pisał w Mistrzu i Małgorzacie, niekoniecznie było fantastyką. Oni mają swoją ponurą baśń z Nocnymi Wilkami, sakralnym atomem, cierpieniem za miliony i wszechświatową misją. My mamy swoich wyklętych, „żyjących prawem wilka”, wycierpieliśmy oczywiście najwięcej ze wszystkich narodów; sakralną misję też mamy, co prawda nieco zgrzebną w porównaniu z Rosją, no ale nic tam, to misja na miarę naszych możliwości. Uszczelniliśmy się, owinęliśmy drutem kolczastym, wiemy o sobie coraz mniej.

Fragment wywiadu Jana Pelczara z Jędrzejem Morawieckim, pisarzem, wykładowcą, doktorem habilitowanym i znawcą Rosji, który spędził w tym kraju sporo czasu, zafascynowany tą Mroczną Krainą.

Bardzo ciekawa rozmowa, z której można się dowiedzieć, że krótko po upadku ZSRR powietrza w Rosji było nawet znacznie więcej niż u nas („Wracałem do kraju i się dusiłem” – mówi Morawiecki). Jednak z czasem wszystko się bardzo zmieniło, a czym się skończyło, to właśnie widzimy.

The Secret Garden

Buy a notebook and „write to yourself”, sketch or jot down your thoughts and feelings, adding insights about nature as you go.

Notes jest z Włoch, robiony ręcznie, nie bele co. Co ja mówię, jest belle, na dodatek nosi tytuł jednej z moich ulubionych książek z dzieciństwa. MUSIAŁAM go kupić. Zapisuję sobie w nim od jakiegoś czasu różne różnostki, nie tylko o naturze – słowa przeczytane, filmy obejrzane, fragmenty listów otrzymanych, piosenki usłyszane, wystawy zwiedzone, nawet przepisy (te, które się udały). Wszystko to, co sprawia, że życie trochę bardziej znośne jest. Mam nadzieję, że i sketche się w nim pojawią, i roślinki, i co tylko da się zmieścić między kartkami. Może nawet jakieś myśli ;-). Niech no tylko cieplej się zrobi. Dziewczyńskie, staromodne i sentymentalne, wiem. Ale mogą faceci bawić się w dużych chłopców, to i ja mogę w dużą (odrobinę nawet za dużą) dziewczynkę się pobawić. A co!

Z okazji dzisiejszego święta – listek ze ściany pewnego domu na wsi, zerwany wczoraj.

Luty, szykuj buty

Spacery nadal symboliczne – dzisiaj zimowe mikroświaty. Na wsi nic jeszcze nie kwitnie, ale w ogródku pod blokiem bieleją już przebiśniegi, rano coraz częściej słychać ptasie śpiewy, a nie tylko wrzaski wróbli i krakanie wron. Dni coraz dłuższe (ale nie na tyle długie, żeby po pracy wybrać się gdzieś dalej) i coraz bardziej napięte. Tak, napięcie rośnie i włóczęga po chwastowisku z wzrokiem wbitym w ziemię była mi potrzebna.

Styczeń

Sie ma!

Imprezowym krokiem, lekko chwiejnym po dwóch kieliszkach urodzinowego wina wracałam dzisiaj do domu przez centrum miasta i obejrzałam – jak się okazało – ostatnie, jubileuszowe owsiakowe „światełko do nieba”. Co niniejszym uwieczniam.

Fort Czerniaków

Make a list of broch sites you’d like to visit and tick one off the list.

Śródmiejskie ulice i ich zgiełk zmęczyły mnie nieco, odhaczyłam więc dzisiaj kolejny „broch”, czyli twierdzę, a konkretnie fort tejże twierdzy, Twierdzy Warszawa, pozostawionej warszawiakom w spadku przez Rosjan. Fort Czerniaków leży oczywiście na Sadybie, nie na Czerniakowie, ale takie niekonsekwencje nazewnicze to w stolicy normalka. Miejsce, mimo że większość jego zabudowań została zlikwidowana, żyje – mieści się w nim Muzeum Techniki Wojskowej, w dużej części plenerowe. W czasie kampanii wrześniowej toczyły się tu walki, w których brał udział (i został ranny) m.in. Janusz Kusociński, pięć lat później bili się tu także powstańcy. Muzeum Techniki Wojskowej to chyba ostatnie muzeum, jakie miałabym ochotę zwiedzać, więc – mimo że było otwarte – ograniczyłam się do obejścia fortu i pospacerowania po dwóch położonych obok niego tzw. terenach zielonych (teraz raczej szaro-burych), czyli Parku Szczubełka i Skwerze Ormiańskim.

Chaczkar z krzyżem ormiańskim na wspomnianym skwerze.

Historia chaczkarów, czyli skalnych lub kamiennych obelisków upamiętniających jakąś osobę lub wydarzenie sięga czasów starożytnych, i to bardzo dawnych, bo sięgających XIII w. p.n.e., ale kanon ich formy ukształtował się w wiekach od XII do XIV naszej ery.

Nie jestem pewna, ale ten popapraniec to zdaje się świerk wężowy (też na skwerze).

Murowany fragment fortu widoczny zza płotu.

Kamień z tablicą upamiętniającą Kusocińskiego.

Fragment muralu na budynku muzeum pokazujący, „jak to na wojence ładnie”.

To się nazywa dziupla (Park Czesława Szczubełka).

Fort Czerniaków przecina Wisłostrada, Park Szczubełka został utworzony również na jego pozostałościach.

Za fosą widoczne przedwojenne oficerskie osiedle na Sadybie, rozplanowane według angielskiej idei miasta-ogrodu.

Na kaczki czyhali dzisiaj dwaj fotografowie, uzbrojeni w aparaty z obiektywami wielkości bazooki.