Rok temu o tej porze zbieraliśmy jeszcze z przyjacielem grzyby, i to nawet całkiem sporo. Niestety nawet w „pewnych” miejscach we wtorek nie znaleźliśmy nic. No, może nie całkiem nic, ale o tym potem. Na razie parę informacji o rzeczonych z ostatniego, jesiennego „Przekroju”, poświęconego w dużej mierze właśnie tym – hmm, stworzeniom.
„Są one królestwem należącym do domeny Eukaryota, czyli zbudowanych z komórek organizmów, które upakowują swój materiał genetyczny w chromosomy schowane w jądrze. […] Wiek najleciwszych skamieniałości identyfikowanych jako szczątki grzybów szacowany jest na około miliard lat, co bezsprzecznie wskazuje na pradawność […].”
Oddajmy też głos samym zainteresowanym:
„Niektórzy z nas potrafią poruszać się całkiem żwawo, a od roślin odróżnia nas kilka charakterystycznych cech. Pierwszą z nich jest brak tkanek. Nasze ciała składają się z gęstych splotów grzybni. Ponadto jesteśmy heterotrofami, czyli organizmami cudzożywnymi. Pożywienie czerpiemy z rozkładającej się materii organicznej, której oczywiście pomagamy rozłożyć się przez wydzielanie do środowiska enzymów trawiennych. Czyni nas to jego głównymi sprzątaczami. Ale potrafimy także karmić się pasożytniczo, polować albo wchodzić we współpracę z organizmami samożywnymi. […] Spośród innych istot wyróżniają nas też cechy biochemiczne. Tak jak rośliny mamy ścianę komórkową, której zadaniem jest ochrona wnętrza komórki. Co ciekawe, głównym składnikiem tej osłonki nie jest charakterystyczna dla roślin celuloza, ale chityna – wielocukier występujący również w pancerzykach owadów. Od zwierząt łatwo nas odróżnić, ponieważ do budowy błony komórkowej używamy ergosterolu zamiast cholesterolu. W sumie jednak na poziomie genetycznym jesteśmy bliżej spokrewnione ze zwierzętami niż z roślinami. […] Grzyby, zbudowane z kapelusza i nóżki, są owocnikami – stanowią stadium rozrodcze. Esencja takiego grzyba znajduje się pod ziemią, w postaci grzybni, która wybija się na powierzchnię w celach reprodukcyjnych.”
Tomasz Sitarz, „Myśli maślaka”, jesienny „Przekrój”.
(Maślak sitarz – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych – Wikipedia : )).
Uzbrojona w taką wiedzę, inaczej patrzyłam na napotykane tu i ówdzie „stwory” na jesiennej przejażdżce rowerowej po lesie.
Martwa natura z grzybem.Jeszcze jedna.To nie grzyb, to galas (zupełnie inna historia).To też nie grzyb, ale wzruszył mnie ten listopadowy kwiatek.
„Psylocybina, którą wytwarzają nasi zmyślni bracia, jest znana od niepamiętnych czasów. Podejrzewa się ją o wkład w ewolucję świadomości, jak również wpływ na kształtowanie się ludzkiej duchowości, a w efekcie religii.”(tamże…)
Osiedle, którego nazwa od razu przywołuje na myśl wczesny okres PRL-u. Przybywając na miejsce natychmiast zauważa się, że trudno o miejsce mniej się z tym okresem kojarzące. Wąskie, ciche uliczki (niektóre brukowane) zabudowane małymi, niskimi domkami podobnymi do małych dworków, stare latarnie, zadbane ogródki. Jest też trochę większych, stylowych kamienic. Sięgając do historii sprawa się wyjaśnia – osiedle pochodzi z lat 20. i wybudowane zostało przez PPS-owską spółdzielnię mieszkaniową o tej samej nazwie. Niestety spółdzielnia szybko zbankrutowała i z lewicowego snu o modelowym osiedlu robotniczym nic nie wyszło, domy zasiedlali coraz zamożniejsi obywatele II Rzeczypospolitej (za Wikipedią). Dzisiaj też jest to chyba najbardziej ekskluzywna część Starych Bielan. I zdecydowanie najładniejsza. Bardzo przypomina Stary Żoliborz.
Ostatnie dni Złotej Polskiej Jesieni i ostatnie dni przed Narodowym Lockdownem.
Lasek Lindego na Starych Bielanach – przez większość roku raczej nieciekawy, teraz ma swoje pięć minut.
Stary znajomy – Potok Bielański.
Kilkadziesiąt metrów dalej zostaje z niego tylko suche koryto (czy raczej korytko), które zapełnia się tylko podczas deszczu.
Wiewiórki tutaj nie są tak ufne jak te w Łazienkach.Lasku strzegą średniowieczni wojowie.
Nie ma tu starych ani cennych drzew, ale lasek – położony między bielańskimi osiedlami – daje ciszę i wytchnienie, a w dzień taki jak dzisiaj, słoneczny i wietrzny, jest po prostu cudowny. Rześkie powietrze, uwijające się wszędzie wiewiórki i złoty deszcz liści spadających z drzew przy każdym silniejszym powiewie oraz mokry, złoty, miękki dywan pod stopami. Taką jesień lubię. Niestety, szybkimi krokami zbliża się już jej najgorsze wcielenie…
Kolejny zaległy wpis, z 1 listopada (poprzedni spacer był z 30 października). Postanowiłam wesprzeć handlarzy kwiatów i zniczy i w ramach akcji „Kup Pani chryzantemę” udałam się pod Arkadię, gdzie zorganizowano jeden z punktów sprzedaży świątecznych gadżetów. Jako że była niedziela i Arkadia była zamknięta, ludzi było niewiele (handlarzy też). Z wyborem kwiatów też miałam problem, bo chryzantem ciętych (do wazonu) nie było w ogóle, a chryzantemy w doniczkach w większości były większe od mojego balkonu. Udało mi się jednak znaleźć dwie mniejszych rozmiarów, które miały szansę się na nim zmieścić i – zadowolona z dobrego uczynku – pomaszerowałam w stronę Dworca Gdańskiego.
Miłość i nienawiść.
Tak wita Żoliborz. Serduszka są na tym znaku od lat, napis pojawił się parę dni temu.
Dworzec Gdański powstał w XIX w. (jako Dworzec Nadwiślański, a potem Kowelski), w czasie II wojny światowej najpierw z terenu stacji towarowej wywożono Żydów na wschód, do obozów zagłady, potem w czasie Powstania Warszawskiego toczyły się tu ciężkie walki, po wojnie, w latach 50., powstał tu pierwszy – jak na owe czasy bardzo nowoczesny – stały budynek dworcowy w Warszawie, a potem, w 1968 r., znów wyjeżdżali stąd Żydzi, tyle że na Zachód (co upamiętnia tablica z powyższego zdjęcia). (Info za Wikipedią). Dzisiaj jest to dworzec aglomeracyjny, perony są odnowione i nowoczesne, ale sam budynek – mocno zapyziały. Pod pobliskim wiaduktem można za to znaleźć podobizny tych, którzy „więcej tu zostawili po sobie niż mieli”.
Marian Eile.
W ostatnim, jesiennym „Przekroju” można m.in. przeczytać o tym, jakie biologiczne różnice występują między mózgami osób dojrzałych i niedojrzałych, i przy okazji zwrócić uwagę na coś ważnego w kontekście ostatnich protestów bardzo młodych w większości ludzi. Nadmieńmy na wstępie, że mózg ludzki dojrzewa do mniej więcej 25. roku życia.
„- Czyli nastolatki się nie buntują, tylko ich mózgi nie potrafią „słuchać starszych”?
I płyną z tego ogromne korzyści. To, co nazywamy konfliktem pokoleń, bywa dla nas problemem, ale z drugiej strony stanowi o sile naszego gatunku. Gdyby dzieci były tak grzeczne, jak chcemy, nie posunęlibyśmy się w rozwoju. Korzystalibyśmy wyłącznie z tego, co sami potrafimy, co potrafili i wymyślili nasi rodzice, ich rodzice, tamtych rodzice – i tak właściwie do początku historii gatunku. Bylibyśmy więc teraz być może na tym samym etapie co nasi najbliżsi krewni, czyli szympansy.
Co nas wyciągnęło z tego przyjaznego stada?
W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że niedojrzałość rozwojowa naszego mózgu. Czyli to, co nam dziś przeszkadza u nastolatków. Szympansy stosują strategie życiowe bardzo podobne do ludzkich. Wytwarzają też kulturę, jeżeli za kulturę uznamy możliwość przekazywania informacji skutecznej przystosowawczo przez naśladownictwo, a nie geny. Szympansy, podobnie jak ludzie, uczą się więc z pokolenia na pokolenie wielu rzeczy […]. Jest tylko jedna, za to zasadnicza różnica między tym, jak uczą się kolejne szympansie pokolenia, a jak to robią ludzie. Otóż szympansy w prosty sposób naśladują obserwowane u starszych osobników działania i ich efekty, ale przeważnie nie zmieniają metod postępowania przez pokolenia. Młode ludzkie osobniki przeciwnie – szukają nowych rozwiązań, nawet jeśli dorośli pokażą im swoje wypróbowane metody.”
Wywiad Aleksandry Pezdy z Markiem Kaczmarczykiem, doktorem nauk biologicznych, profesorem Uniwersytetu Śląskiego – „Jak dojrzewa mózg”.
Można z niego w skrócie wyciągnąć wniosek – idzie nowe…
Plac Wilsona.
Zygmunt Bauman o kłamstwie i zaufaniu w polityce:
„Widmo kłamstwa unosi się nad każdą informacją przekazywaną online lub offline; nad każdą rekomendacją wisi groźba oszustwa. Z wolna, ale konsekwentnie godzimy się z tym stanem rzeczy i przyzwyczajamy do braku szczerości i wszechobecności kłamstwa. Kłamstw i oszustw nie odczuwamy już jako oburzającego skandalu. Kłamców i oszustów nie skazuje się dziś przy powszechnej aprobacie na banicję i nie zakazuje im się udziału w życiu publicznym wyłącznie za to, że nadużyli naszego zaufania. „Ekonomiczne podejście do prawdy” i „selektywne podawanie faktów”, podkręcanie i „naciąganie” informacji albo produkowanie fałszywych sprawozdań stało się chlebem powszednim obecnej polityki. Tylko nieliczne brwi – jeśli jakiekolwiek – uniosą się dziś w zdumieniu na wieść o tym, że kolejny „mąż stanu” został przyłapany na kłamstwie. Możemy wyśmiewać i wykpiwać spin doctorów, „speców od przekrętów”, ale polityka bez ich udziału stała się dla nas równie niewyobrażalna, jak cyrk bez klaunów dla wcześniejszych pokoleń. […] Oto, jak wygląda obecna sytuacja: apele polityków i prośby o większe zaufanie wydają się równie podejrzane i podstępne, co śpiew syren. Dlaczego mielibyśmy ufać syrenom? Czy nie rozsądniej – a w ostatecznym rachunku także uczciwiej – byłoby pójść za przykładem Odyseusza (robi to zresztą coraz więcej ludzi, którzy wolą zatykać uszy, żeby nie słyszeć głosów dochodzących z góry)? A może jeszcze lepiej podjąć poważną próbę przekształcenia przestrzeni publicznej w taki sposób, aby pozostawała poza zasięgiem syreniego śpiewu? Przyznaję: łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. Wierzę jednak, że warto próbować. Nawet t r z e b a zacząć próbować. I to jak najszybciej. Choćby po to, żebyśmy odzyskali ufność w możliwość istnienia prawdy…”
Zygmunt Bauman, „To nie jest dziennik”, Wydawnictwo Literackie, 2012
Stare Bielany – im dalej na północ, tym są ładniejsze (chociaż coraz trudniej mi do nich dodreptać). Drepczę jednak, i to nie bez widocznych rezultatów (4 kilo mniej w październiku). Dobra nasza.
Fragment Bielan między ul. Kasprowicza, Marymoncką i Podczaszyńskiego pocięty jest wąskimi, krótkimi uliczkami z zabudową głównie willową, w większości przedwojenną. Przypomina Stary Żoliborz. Niestety tu także ciężko się przecisnąć między samochodami (choć prawie każda willa ma garaż). Stąd zdjęcia takie, a nie inne. Króluje dzikie wino.
Ślady po kulach?Syrenka na budynku L.O. im. Lotnictwa Polskiego.
Widziałam już reklamy maseczek pewnej firmy z tym znakiem z kolorowych kryształków, cena 30 zł… Z niecierpliwością czekam, kiedy Swarovski wypuści swoje, z napisem WYPIERDALAĆ (cena 300 zł).
A tak na poważnie – zbijanie kasy na tym proteście i jego symbolu świadczy o całkowitej degrengoladzie tego systemu.
Zakazane warzywo.
Dzisiaj Halloween, a także Noc Dziadów… Performersi wystawiają Dziady Mickiewicza na Mickiewicza… Radiowozy wyją… Ciemno wszędzie, głucho wszędzie, co to będzie, co to będzie?
Czyli po mojemu „zwałka”. Miejsce, w które po wojnie wywożono warszawskie gruzy z czasem zarosło i stało się najlepszym miejscem zabaw osiedlowych dzieciaków. Do zakazanej dziczy można się było dostać m.in. bezpośrednio ze szkolnego boiska, przez dziurę w siatce. Czego się tam nie wyprawiało – jeździło się na sankach (jeden chłopak się niestety zabił, bo zjeżdżało się prosto na mur garaży), przesiadywało w krzaczorach (o ile nie były zajęte przez pijaczków), chodziło z psem, robiło „sekrety”, wypalało trawy… Raz przy tej okazji moja przyjaciółka spaliła sobie zimowe sztuczne futerko (bardzo ładne, niebieskie) – wróciła do domu z wielką czarną dziurą na plecach. Inna moja koleżanka utknęła w grząskim błocie, i to tak skutecznie, że musiałam wołać na pomoc spacerującego nieopodal (na szczęście, bo już się robiło ciemno) pana z psem, który zdołał ją jakoś wyciągnąć. Można tam było spotkać bażanta, a wydaje mi się, że widziałam także zająca. Natomiast na pewno nie wydaje mi się, że widziałam tam ekshibicjonistę, i to niejeden raz. Miałyśmy z nim (z nimi?) kilka razy z kumpelą bliskie spotkanie trzeciego stopnia, raz nawet złapał mnie za nogę i próbował ściągnąć rajstopy. Wyrwałam się i zwiałyśmy, z wypiekami na twarzach opowiadając potem koleżankom naszą przygodę. (Rodzicom oczywiście nic nie powiedziałyśmy). „Zboczeńcy” (bo tak się ich wtedy nazywało) grasowali zresztą nie tylko na zwałce, ale i na klatkach schodowych na osiedlu. Najsłynniejszy miał nawet swoją ksywkę – „Ptyś”. Na marginesie – gołego faceta biegającego po parku spotkaliśmy też na szkolnej wycieczce do Łazienek (i była to najbardziej ekscytująca część tej wycieczki).
To tyle wspomnień. Dzisiaj „zwałka” jest już bardziej ucywilizowana, nosi szacowne miano Kopca Powstania Warszawskiego, na którym można spotkać Prezydenta Warszawy składającego wieńce pod pomnikiem, mieści się na niej park oraz Aleja Godziny „W”. Dużą część terenu zabudowano. Ale staruszka nie straciła całkowicie swojego dzikiego charakteru, co stwierdziłam, odwiedzając ją tydzień temu, 24 października.
Wejście na szczyt.
Kiedyś nie było tu schodów ani latarni, był za to świetny tor saneczkowy (dziki oczywiście).
Już prawie…Oto i on – pomnik.
Za pomnikiem mieści się palenisko, na którym 1 sierpnia rozpalany jest przez harcerzy ogień.
Widok ze szczytu jest rozległy, ale niezbyt ciekawy. Jeszcze niedawno można było z niego podziwiać panoramę centrum z wieżowcami, ale dzisiaj zasłaniają ją drzewa.
Dużo ciekawiej jest na bocznym zejściu ze szczytu.
Pozostałości powojennych gruzów.
U podnóża Kopca stoi zapomniany kamień z pierwotnie nadaną oficjalną nazwą tego miejsca. Konstytucja jednak przegrała z Powstaniem.
Stara siekierkowska chałupa.
Siekierki przez długi czas były właściwie wsią, jeszcze za moich czasów gdakały tu kury, piały koguty. Dzisiaj rosną nowoczesne osiedla.
***
Piszę ten wspis spoglądając w telewizor na gigantyczną demonstrację w centrum Warszawy. Właśnie ruszyli na północ. Czyżby wybierali się tu, na Żoliborz?
„Może październik będzie lepszy…” – pisałam niemal miesiąc temu. Chciałabyś, Typical – ale w Polsce niestety żyjesz. Jedyne, choć moralnie wątpliwe, pocieszenie, to że inni mają gorzej. U nas jeszcze głów nikomu nikt nie ucina, ani na ulicach, ani w kościołach. Mówienie o „dziczy” w odniesieniu do paru napisów i „wtargnięć” do kościołów z kartonowym transparentem wydaje się być w obliczu tego, co dzieje się we Francji, ciut nieuprawnione… Tak czy owak, pisanie o spacerkach wydawało mi się trochę nie na miejscu w czasie, gdy ludzie „spacerują” w znacznie ważniejszym celu, niż poprawa nastroju, kondycji czy poznawanie różnych zakątków swojego miasta. Chętnie bym zresztą pospacerowała z nimi, ale nie mogę się pakować w wielotysięczne tłumy ze względu na mamę. Spędzałam więc ostatnie dni na oglądaniu tychże w wiadomościach. Ale nie tylko. Spacerki też były.
Doszłam do wniosku, że należy mi się jednak chwila wytchnienia od tego szaleństwa, zwłaszcza że nie wiadomo, jak się sprawy dalej potoczą. Dlatego dzisiaj pierwszy z zaległych spacerów, z 23 października. Ogród naturalistyczny w Łazienkach Królewskich – jeden z dziewięciu tutejszych ogrodów.
Jedno z wejść do ogrodu.
Jest to jeden z najskromniejszych i najmniej uczęszczanych zakątków Łazienek. Zgodnie z założeniem króluje tu bowiem natura, i to raczej bez zbędnych upiększeń. Nic nie zakłóca panującego tu spokoju. Jeśli ktoś chce go w Łazienkach doświadczyć, to powinien się skierować właśnie tutaj – nigdy nie ma tu zbyt wielu ludzi.
Przy Łazienkach nawet kapliczka jest prawdziwie „królewska”.
***
Budynki szkół sióstr nazaretanek przy kościele św. Stefana w szacie jesiennej.
I jeszcze na koniec trochę aktualności – zdjęcie z dzisiaj, ze Starych Bielan.
Spacerniak 